Γιατί μιλάμε για ψυχική υγεία

Κάθε χρόνο, στις 10 Οκτωβρίου, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Ένα θεσμό που μας θυμίζει ότι η ψυχική ευεξία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική. Σήμερα, περισσότεροι από 280 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με κατάθλιψη – και η ανάγκη για ολοκληρωμένες λύσεις είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

Η θεραπεία δεν περιορίζεται μόνο στα φάρμακα ή την ψυχοθεραπεία. Ο τρόπος ζωής μας – η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος – αποτελεί βασικό κομμάτι της πρόληψης και της αντιμετώπισης. Και εδώ, το πολυφαινολικό ελαιόλαδο, το διαμάντι της μεσογειακής διατροφής, έχει να πει τη δική του ιστορία.

Η μελέτη από το Ιράν: μια ελπίδα μέσα από την παράδοση

Μια πρόσφατη κλινική μελέτη στο Ιράν εξέτασε για πρώτη φορά άμεσα την επίδραση του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου στην κατάθλιψη:

•Συμμετείχαν ενήλικες με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.
•Για 52 ημέρες, η μία ομάδα κατανάλωνε 25 mL ελαιόλαδο την ημέρα (περίπου δύο κουταλιές της σούπας), ενώ η άλλη ομάδα έπαιρνε ηλιέλαιο.
•Το αποτέλεσμα ήταν ξεκάθαρο: όσοι κατανάλωναν ελαιόλαδο είχαν σημαντική βελτίωση στα συμπτώματα κατάθλιψης, ιδιαίτερα οι ασθενείς με πιο σοβαρές μορφές.

Αυτό το εύρημα δείχνει ότι μια απλή, καθημερινή διατροφική συνήθεια μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ψυχική υγεία.

Η αξία του πολυφαινολικού ελαιολάδου

Το «κλειδί» πίσω από αυτά τα αποτελέσματα είναι οι πολυφαινόλες – μοναδικές φυσικές ουσίες που υπάρχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο ελαιόλαδο πρώιμης συγκομιδής.

Έρευνες δείχνουν ότι οι πολυφαινόλες:

•Καταπολεμούν τη φλεγμονή, που συνδέεται στενά με την κατάθλιψη.
•Προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα από το οξειδωτικό στρες.
•Ρυθμίζουν το μικροβίωμα του εντέρου, επηρεάζοντας την επικοινωνία εντέρου–εγκεφάλου.
•Ενισχύουν τη νευροπλαστικότητα, την ικανότητα του εγκεφάλου να ανανεώνεται.

Έτσι, το πολυφαινολικό ελαιόλαδο δεν είναι απλώς ένα «καλό διατροφικό λίπος». Πρόκειται για ένα τροφοφάρμακο (nutraceutical) – ένα τρόφιμο με αποδεδειγμένη βιολογική δράση που ξεπερνά την απλή θρέψη και αγγίζει την πρόληψη και υποστήριξη της υγείας.



Τι λένε οι διεθνείς έρευνες

Η μελέτη από το Ιράν εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο:

•Η PREDIMED στην Ισπανία έδειξε ότι η μεσογειακή διατροφή με ελαιόλαδο μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης.
•Το SMILES trial στην Αυστραλία απέδειξε ότι η αλλαγή της διατροφής με μεσογειακά πρότυπα οδήγησε σε ύφεση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με μέτρια και σοβαρή κατάθλιψη.
•Παρατηρητικές μελέτες σε μεγάλους πληθυσμούς δείχνουν ότι όσοι καταναλώνουν περισσότερο ελαιόλαδο έχουν χαμηλότερα ποσοστά ψυχικών διαταραχών.

Πολυφαινολικό ελαιόλαδο και νευροεκφυλιστικές ασθένειες

Η αξία του πολυφαινολικού ελαιολάδου δεν περιορίζεται μόνο στην κατάθλιψη. Πλήθος ερευνών έχουν δείξει ότι οι πολυφαινόλες του μπορούν να δράσουν προστατευτικά και σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις όπως το Alzheimer, η νόσος Parkinson και η ήπια γνωστική διαταραχή.

•Σε πειραματικές μελέτες, η ελαιοκανθάλη βρέθηκε ότι ενισχύει την απομάκρυνση του αμυλοειδούς-βήτα από τον εγκέφαλο, μιας πρωτεΐνης που συσσωρεύεται στο Alzheimer.
•Η υδροξυτυροσόλη και οι τυροσόλες έδειξαν ικανότητα να μειώνουν τη συσσώρευση της α-συνουκλεΐνης, που αποτελεί παθολογικό γνώρισμα της νόσου Parkinson.
•Κλινικές μελέτες στην Ελλάδα έδειξαν ότι η κατανάλωση υψηλά πολυφαινολικού ελαιολάδου σε ηλικιωμένους με ήπια γνωστική διαταραχή βελτίωσε τις γνωστικές τους επιδόσεις.
•Μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες (π.χ. σε >92.000 άτομα) έδειξαν ότι η κατανάλωση >7 g ελαιόλαδου ημερησίως σχετίζεται με 28% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από άνοια.
Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι το πολυφαινολικό ελαιόλαδο δρα ως νευροπροστατευτικό τροφοφάρμακο, με μηχανισμούς που περιλαμβάνουν:

•μείωση φλεγμονής και οξειδωτικού στρες,
•βελτίωση της λειτουργίας του αιματοεγκεφαλικού φραγμού,
•ενίσχυση της νευροπλαστικότητας,
•και προστασία από την τοξική συσσώρευση παθολογικών πρωτεϊνών.

Όλα αυτά ενισχύουν την εικόνα ότι το ελαιόλαδο μπορεί να αποτελέσει έναν φυσικό σύμμαχο στην πρόληψη και υποστήριξη της ψυχικής και νευρολογικής υγείας. Ωστόσο, όπως και στην κατάθλιψη, χρειάζονται περισσότερες μεγάλες κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους, ώστε να αποσαφηνιστεί η πραγματική του δυναμική στην αντιμετώπιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών.



Χρειάζονται περισσότερες έρευνες

Παρά τα ενθαρρυντικά στοιχεία, οι μελέτες είναι ακόμη λίγες. Για να κατανοήσουμε πλήρως τη δύναμη του πολυφαινολικού ελαιολάδου στην ψυχική και νευρολογική υγεία χρειάζονται:

•Μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές με υψηλά πολυφαινολικό ελαιόλαδο.
•Έρευνες που θα εξετάσουν τη δράση του σε διάφορες ψυχικές και νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
•Συνδυαστικές μελέτες που θα δείξουν αν το ελαιόλαδο μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των θεραπειών.

Τι να κρατήσουμε

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας μας υπενθυμίζει ότι η φροντίδα του νου απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση.

Το υψηλά πολυφαινολικό ελαιόλαδο είναι ένα τροφοφάρμακο με αποδεδειγμένη δράση σε φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και εγκεφαλική προστασία. Τα πρώτα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και να λειτουργήσει ως ασπίδα σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Μια καθημερινή ποσότητα, περίπου δύο κουταλιές της σούπας πολυφαινολικού EVOO, μπορεί να αποτελέσει ένα μικρό αλλά ισχυρό βήμα υποστήριξης της ψυχικής και νευρολογικής μας υγείας – δίπλα στις καθιερωμένες θεραπείες και σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής.

Ενδεικτικές πηγές
1. Foshati S. et al. (2022). Extra-Virgin Olive Oil Improves Depression Symptoms in People With Major Depressive Disorder: A Randomized Clinical Trial. J Acad Nutr Diet.
2. Sánchez-Villegas A. et al. (2013). Mediterranean dietary pattern and depression risk: the PREDIMED randomized trial. BMC Medicine.
3. Jacka F.N. et al. (2017). A randomised controlled trial of dietary improvement for adults with major depression (the SMILES trial). BMC Medicine.
4. Sánchez-Villegas A. et al. (2011). Dietary fat intake and the risk of depression: the SUN Project. J Affect Disord.
5. Barbalace M.C. et al. (2024). Oleocanthal as a potential modulator of neuroinflammation. Antioxidants.
6. Batarfi W.A. et al. (2024). Hydroxytyrosol: A Pharmacological Review. Pharmaceutics.
7. Farr S.A. et al. (2019). Extra-Virgin Olive Oil improves cognition and neuropathology in Alzheimer’s models. Aging Cell.
8. Rigacci S. et al. (2016). Olive oil phenolics against age-associated neurodegeneration. Antioxidants.
9. Karampela I. et al. (2020). High-phenolic early-harvest EVOO and cognitive improvement in mild cognitive impairment. Nutrients.