Η γυναίκα και η αιώνια σχέση της με το ελαιόδεντρο

Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας της Υπαίθρου (15 Οκτωβρίου), που καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ, είναι μια ημέρα αφιερωμένη σε όλες εκείνες τις γυναίκες που, μακριά από τα φώτα των πόλεων, κρατούν ζωντανή τη γη, την παράδοση και την κοινότητα. Αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της αγροτικής κοινωνίας και της οικογενειακής οικονομίας, και συνεισφέρουν καθοριστικά στην ασφάλεια τροφίμων, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη διατήρηση του πολιτισμού.

Η γυναίκα στον ελαιώνα – Η ψυχή της συγκομιδής
Η ελαιοσυγκομιδή είναι μια συλλογική διαδικασία που φέρνει κοντά γενιές, οικογένειες και γειτονιές. Στην καρδιά της όμως βρίσκεται πάντα η γυναίκα.
•Συμμετέχει στο μάζεμα των ελιών με υπομονή και λεπτότητα, φροντίζοντας να μην τραυματιστεί ο καρπός.
•Οργανώνει το νοικοκυριό του χωραφιού: φαγητό, νερό, ξεκούραση, ώστε όλη η ομάδα να έχει δύναμη.
•Μεταδίδει τον ρυθμό και τη χαρά μέσα από τραγούδια και ιστορίες, που μετατρέπουν τον κόπο σε μνήμη κοινότητας.
•Εξασφαλίζει ότι η παράδοση της καλλιέργειας και η γνώση για το ελαιόλαδο θα περάσει στις επόμενες γενιές.


Η πανάρχαια σχέση της γυναίκας με την ελιά

Η ελιά δεν είναι απλώς ένα δέντρο∙ είναι σύμβολο ζωής, ειρήνης και γονιμότητας. Στην αρχαιότητα, η γυναίκα συνδέθηκε άρρηκτα με αυτό το ιερό δέντρο:
•Η θεά Αθηνά χάρισε την ελιά στην Αθήνα, ως δώρο σοφίας και ευημερίας.
•Οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν το ελαιόλαδο στην καθημερινή ζωή: στη μαγειρική, στην περιποίηση του σώματος, σε τελετουργίες γονιμότητας.
•Το λάδι ήταν βασικό στοιχείο στη γέννηση, στον γάμο και στον θάνατο – τρεις σταθμοί της ανθρώπινης ύπαρξης που η γυναίκα καθοδηγούσε.

Η γυναίκα, όπως και η ελιά, έχει τη δύναμη της αντοχής και της αναγέννησης. Όπως το δέντρο αναβλαστάνει μετά από φωτιά ή παγετό, έτσι και η γυναίκα της υπαίθρου στέκεται ξανά στα πόδια της, στηρίζοντας την οικογένεια και την κοινότητα, ακόμη και σε δύσκολους καιρούς.

Η γυναίκα της υπαίθρου σήμερα

Σήμερα, οι γυναίκες της υπαίθρου συνεχίζουν να σηκώνουν βάρος δυσανάλογο με την αναγνώριση που λαμβάνουν:
•Εργάζονται στη γεωργία και την κτηνοτροφία, συχνά αμισθί ή με χαμηλή αμοιβή.
•Συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και στη μετάδοση βιώσιμων πρακτικών καλλιέργειας.
•Είναι οι φύλακες της μεσογειακής διατροφής, που σήμερα αναγνωρίζεται ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO.
•Παράλληλα, στηρίζουν την οικογένεια, το σχολείο του χωριού, τις κοινωνικές σχέσεις, μετατρέποντας τον ρόλο τους σε πολύπλευρη προσφορά.

Τιμούμε τις γυναίκες της γης

Η 15η Οκτωβρίου δεν είναι απλώς μια ημέρα μνήμης. Είναι υπενθύμιση ότι η γυναίκα της υπαίθρου αξίζει σεβασμό, στήριξη και αναγνώριση για τον πολύπλευρο ρόλο της:
•Ως εργάτρια και παραγωγός.
•Ως θεματοφύλακας της παράδοσης.
•Ως παιδαγωγός των επόμενων γενεών.
•Ως άρρηκτα δεμένη με το ιερό δέντρο της ελιάς που σημάδεψε την ελληνική ψυχή.

Η γυναίκα και η ελιά πορεύονται μαζί εδώ και χιλιετίες. Σήμερα, στην Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας της Υπαίθρου, ας στρέψουμε το βλέμμα μας σε αυτές τις γυναίκες που κρατούν ζωντανή τη γη και την ψυχή του τόπου μας.

Ενδεικτικές Πηγές
1. United Nations (2007). Resolution adopted by the General Assembly on 18 December 2007 – International Day of Rural Women. United Nations General Assembly.
2. FAO – Food and Agriculture Organization (2011). The State of Food and Agriculture: Women in Agriculture – Closing the gender gap for development. Rome: FAO.
3. FAO & UN Women (2021). Rural women and the Sustainable Development Goals. FAO/UN Women Report.
4. Alexopoulos, G. & Vlachopoulos, S. (2018). Women and olive cultivation in Greece: From tradition to sustainable development. Journal of Rural Studies, 59, 50–59.
5. Forbes, H. (1995). The Greek Rural Landscape: Tradition and Modernity. Cambridge University Press.
6. Montanari, M. (2006). Food is Culture. Columbia University Press.
7. UNESCO (2010). Mediterranean Diet – Intangible Cultural Heritage of Humanity. Paris: UNESCO.
8. Gallant, T. W. (1991). Risk and Survival in Ancient Greece: Reconstructing the Rural Domestic Economy. Stanford University Press.
9. Beauvoir, S. de (1949). Le Deuxième Sexe [Το Δεύτερο Φύλο] – ανάλυση της γυναικείας ταυτότητας σε παραδοσιακές κοινωνίες.