Τι είναι το σκουαλένιο;

Το σκουαλένιο (squalene) είναι ένα φυσικό τριτερπένιο υδρογονάνθρακα (C₃₀H₅₀), πρόδρομη ουσία για τη σύνθεση της χοληστερόλης, των στεροειδών ορμονών και της βιταμίνης D στον ανθρώπινο οργανισμό. Ανακαλύφθηκε αρχικά στο ήπαρ καρχαρία (Squalus), από όπου πήρε και το όνομά του, αλλά σημαντικές ποσότητες βρίσκονται και σε ορισμένα φυτικά έλαια – με κυριότερη πηγή το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (EVOO).

Σκουαλένιο και ελαιόλαδο

Το ελαιόλαδο αποτελεί την πλουσιότερη φυτική διατροφική πηγή σκουαλένιου.

Η περιεκτικότητα στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο κυμαίνεται από 200 έως και 750 mg ανά 100 g ελαίου (ακόμα και υψηλότερα σε ορισμένες ποικιλίες όπως η Κορωνέικη).
-Σε σύγκριση, άλλα φυτικά έλαια (ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο) έχουν πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις.
-Στα ραφιναρισμένα έλαια η περιεκτικότητα μειώνεται σημαντικά, διότι η βιομηχανική επεξεργασία καταστρέφει μεγάλο μέρος του.

Αυτό εξηγεί γιατί το EVOO αποτελεί τον βασικό διατροφικό φορέα πρόσληψης σκουαλένιου στη μεσογειακή διατροφή, η οποία συνδέεται με χαμηλά ποσοστά καρδιαγγειακών και ορισμένων καρκίνων.



Βιολογικές δράσεις και οφέλη για την υγεία

1. Αντιοξειδωτική προστασία
Το σκουαλένιο είναι λιποδιαλυτό και δρα ως φυσικό «συλλέκτης» μορίων οξυγόνου, προστατεύοντας τα λιπίδια της μεμβράνης και την LDL χοληστερόλη από οξείδωση.

2. Καρδιοπροστατευτική δράση
Η παρουσία του στο ελαιόλαδο σχετίζεται με μείωση των δεικτών οξειδωτικού στρες και φλεγμονής, υποστηρίζοντας την υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος.

3. Αντικαρκινικό δυναμικό
Πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι το σκουαλένιο μπορεί να επιδρά σε μονοπάτια που σχετίζονται με την ανάπτυξη όγκων, μειώνοντας τον σχηματισμό καρκινογόνων ενώσεων και ενισχύοντας την απόπτωση των καρκινικών κυττάρων.

4. Δερματολογική σημασία
Το σκουαλένιο είναι βασικό συστατικό του ανθρώπινου σμήγματος. Συμβάλλει στην ενυδάτωση και προστασία του δέρματος.

-Στη βιομηχανία καλλυντικών, χρησιμοποιείται η σταθεροποιημένη μορφή του, το σκουαλάνιο (squalane), που προσφέρει αντιγηραντική δράση, προστασία από ελεύθερες ρίζες και εξαιρετική ενυδάτωση.

Διατροφική και πολιτιστική σημασία
-Στις μεσογειακές χώρες, η καθημερινή κατανάλωση εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου προσφέρει στον οργανισμό σημαντικές ποσότητες σκουαλένιου.
-Αυτό θεωρείται ένα από τα “μυστικά” της μακροζωίας και της υγείας των μεσογειακών πληθυσμών.
-Η EFSA (European Food Safety Authority) έχει αναγνωρίσει τα οφέλη των πολυφαινολών του ελαιολάδου, αλλά το σκουαλένιο, αν και δεν ανήκει στις φαινολικές ενώσεις, αποτελεί επίσης σημαντικό στοιχείο της «φαρμακευτικής» του αξίας.

Συμπέρασμα
Το σκουαλένιο, σε συνέργεια με τις πολυφαινόλες και τα άλλα βιοδραστικά συστατικά του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου, ενισχύει το προφίλ του ως λειτουργικό τρόφιμο. Δεν είναι απλώς ένα λίπος στη διατροφή μας, αλλά ένας βιολογικός θησαυρός που προστατεύει την καρδιά, ενισχύει τα κύτταρα, συμβάλλει στη μείωση του καρκινικού κινδύνου και φροντίζει την υγεία του δέρματος.


Αναφορές
1. Newmark, H.L. (1999). Squalene, olive oil, and cancer risk: review and hypothesis. Annals of the New York Academy of Sciences, 889(1), 193–203.
2. Smith, T.J. (2000). Squalene: potential chemopreventive agent. American Journal of Clinical Nutrition, 72(5 Suppl), 1354S–1360S.
3. Reddy, L.H., & Couvreur, P. (2009). Squalene: A natural triterpene for use in disease management and therapy. Advanced Drug Delivery Reviews, 61(15), 1412–1426.
4. Perona, J.S., et al. (2006). Virgin olive oil reduces blood pressure in hypertensive elderly subjects. Clinical Nutrition, 25(4), 700–704.
5. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (2011). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to polyphenols in olive and protection of LDL particles from oxidative damage. EFSA Journal, 9(4), 2033.