Η ελαιοκανθάλη είναι ένα φαινυλαιθανοειδές, δηλαδή μία φυσική φαινολική ένωση που απαντάται στο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Φαίνεται ότι ευθύνεται για την αίσθηση καψίματος που εμφανίζεται στο πίσω μέρος του λαιμού όταν τέτοιο λάδι καταναλώνεται. Η ελαιοκανθάλη είναι ένας εστέρας της τυροσόλης και η χημική της δομή σχετίζεται με την ελευρωπαΐνη, που ανευρίσκεται επίσης στο ελαιόλαδο.[1][2][3]




Η ελαιοκανθάλη είναι ίσως το πιο σημαντικό και πιο καλά μελετημένο φαινολικό συστατικό του ελαιολάδου. Η παρουσία του στο ελαιόλαδο αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον ερευνητή Montedoro το 1993*, και η συγκέντρωσή του κυμαίνεται σε διαφορετικά επίπεδα από ελαιόλαδο σε ελαιόλαδο.

Η ελαιοκανθάλη έχει βρεθεί ότι έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες in vitro. Παρόμοια με τα κλασικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, είναι ένας μη εκλεκτικός αναστολέας της κυκλοοξυγενάσης (COX). 50 g ενός τυπικού εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου την ημέρα περιέχει μια ποσότητα ελαιοκανθάλης με παρόμοια in vitro αντιφλεγμονώδη δράση με το 1/10 της δόσης ιβουπροφαίνης για ενήλικες.[4] Ως εκ τούτου, προτείνεται ότι η μακροχρόνια κατανάλωση μικρών ποσοτήτων μπορεί να συνεισφέρει στη χαμηλή συχνότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και νόσου Αλτσχάιμερ που σχετίζονται με τη μεσογειακή διατροφή.[5][6]

Ωστόσο, τα 50 γραμμάρια είναι πολύ ελαιόλαδο για τους περισσότερους καταναλωτές. Επιπλέον, η απορρόφηση, ο μεταβολισμός και η κατανομή της ελαιοκανθάλης δεν είναι καλά χαρακτηρισμένα και δεν είναι γνωστό εάν αυτές οι in vitro επιδράσεις συμβαίνουν πράγματι στο σώμα.[7]

Πρόσφατα έχει αποδειχθεί ότι η ελαιοκανθάλη παρουσιάζει δυνατότητες ως θεραπευτικός παράγων στη θεραπεία φλεγμονωδών εκφυλιστικών παθήσεων των αρθρώσεων.[8] Η ελαιοκανθάλη αναστέλλει την επαγόμενη από το LPS παραγωγή ΝΟ σε μακροφάγους J774 χωρίς να επηρεάζει τη βιωσιμότητα των κυττάρων. Επιπλέον, αναστέλλει την έκφραση mRNA του MIP-1α και IL-6, καθώς και την πρωτεϊνική σύνθεση, τόσο στα χονδροκύτταρα ATDC5 όσο και στα μακροφάγα J774. Η ελαιοκανθάλη αναστέλλει επίσης την πρωτεϊνική σύνθεση IL-1β, TNF-α και GM-CSF από μακροφάγα που διεγείρονται από LPS.[9]

Σύμφωνα με πρόσφατες εκτενείς και τεκμηριωμένες μελέτες η συγκέντρωση της ελαιοκανθάλης μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 2273 mg/Kg ελαιολάδου, ενώ η συγκέντρωσή της στο ελαιόλαδο επηρεάζεται από διάφορους γενετικούς και πεδοκλιματικούς παράγοντες*.

Οι βιολογικές δράσεις της ελαιοκανθάλης ξεκίνησαν να μελετώνται αρκετά χρόνια μετά την ανακάλυψη της από την ερευνητική ομάδα του Beauchamp το 2006* σε μια μελέτη που υπερτονίστηκε η αντιφλεγμονώδης δράση της και στην οποία για πρώτη φορά αναφέρθηκε ότι η ελαιοκανθάλη είναι το συστατικό το οποίο προσδίδει στο ελαιόλαδο την γεύση του πικάντικου.


Παραπομπές

1. Amos B. Smith, III et al.: Synthesis and Assignment of Absolute Configuration of (−)-Oleocanthal: A Potent, Naturally Occurring Non-steroidal Anti-inflammatory and Anti-oxidant Agent Derived from Extra Virgin Olive Oils. In: Org. Lett. 7/22/2005 pp 5075–5078. doi:10.1021/ol052106a
2. Gary K. Beauchamp, Russell S. J. Keast u. a.: Phytochemistry: Ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil. In: Nature. 437, 2005, S. 45, doi:10.1038/437045a.
3. Abuznait, Alaa H. et al.: Olive-Oil-Derived Oleocanthal Enhances β-Amyloid Clearance as a Potential Neuroprotective Mechanism against Alzheimer’s Disease : in Vitro and in Vivo Studies. In: ACS Chem Neurosci. 2013, 4: 973–982. doi:10.1021/cn400024q
4. Beauchamp, G. K.; Keast, R. S.; Morel, D.; Lin, J.; Pika, J.; Han, Q.; Lee, C. H.; Smith, A. B. και άλλοι. (31 August 2005). «Extra-virgin olive oil mimics painkiller». Nature (Nature Publishing Group) 437 (7055): 45–6. doi:10.1038/437045a. PMID 16136122.
5. Beauchamp GK; Keast RS; Morel D και άλλοι. (September 2005). «Phytochemistry: ibuprofen-like activity in extra-virgin olive oil». Nature 437 (7055): 45–6. doi:10.1038/437045a. PMID 16136122. Bibcode: 2005Natur.437...45B.
6. Abuznait, AH; Qosa, H; Busnena, BA; El Sayed, KA; Kaddoumi, A (February 25, 2013). «Olive-Oil-Derived Oleocanthal Enhances β-Amyloid Clearance as a Potential Neuroprotective Mechanism against Alzheimer's Disease: In Vitro and in Vivo Studies.». ACS Chemical Neuroscience 4 (6): 973–82. doi:10.1021/cn400024q. PMID 23414128.
7. Fogliano, Vincenzo; Raffaele Sacchi (January 2006). «Oleocanthal in olive oil: Between myth and reality». Molecular Nutrition & Food Research 50 (1): 5–6. doi:10.1002/mnfr.200690002. PMID 16397870.
8. Iacono, A; Gómez, R; Sperry, J; Conde, J; Bianco, G; Meli, R; Gómez-Reino, JJ; Smith Ab, 3rd και άλλοι. (2010). «Effect of oleocanthal and its derivatives on inflammatory response induced by lipopolysaccharide in a murine chondrocyte cell line». Arthritis and Rheumatism 62 (6): 1675–82. doi:10.1002/art.27437. PMID 20201078.
9. Scotece, Morena; Gómez, Rodolfo; Conde, Javier; Lopez, Verónica; Gómez-Reino, Juan J.; Lago, Francisca; Smith, Amos B.; Gualillo, Oreste (2012). «Further evidence for the anti-inflammatory activity of oleocanthal: Inhibition of MIP-1α and IL-6 in J774 macrophages and in ATDC5 chondrocytes». Life Sciences 91 (23–24): 1229–35. doi:10.1016/j.lfs.2012.09.012. PMID 23044226.